बटकुहि (कथा)

अन्टिम सास

भिटामे क्यालेन्डर बरे आरामसे झुरल बा । केने अक्को ठकाइ नै लग्ठिस् काहुन उहि । जबकि बिन नै औरे बरस पुग्ले उ अक्को बिसाइ नै पाइठ । मै जुन रत्नपार्कसे कीर्तिपुर टक हाइसमे झुरके अइलुँ टे सास उटमुटाइ हस हु जाइटुहुँ । बाब्बा रे बाब्बा मनै कौन मेर हुइट । नेपाल भरिक सक्कु मनै इहे राजधानी आके ठेंग्रलहस । बल्ले टल्ले झुरे भर मिलल् रहे । असिन भिर रहठ कहिके जन्ले रटुँ टे के जाने पहिलेहे बजार जाके सौडा किन्ले रटुँ ।

आघे पाछे भर मनै लावा लुग्गा नै घल्ठा काहुन । हुइना टे इहे डसियक बेला टे हो । इहे मौका पारके टे सुग्घुर लगैबो, मिठ खैबो ओ सक्कुहुनसे भेटघाट कैबो । हुइना टे मौसिं एक महिनासे अगहि जनैले रहिंट, कान्छि महि पाटिर ओटिर सुइटर ओ बाबुक टन फराक नानडेहो । लमही ठोरिक नै सुग्घुर मिलठ कहिके । महि जो बिसरैले रहुँ । सायड क्यालेन्डर हेरे बिस्रैले रहुँ, डसिया हिटिक राखल कना मोर मनेम रबे नै करे । सामान्य नजरले क्यालेन्डर हेरे बेर डसियक लाल घेरा प्रस्टसे बिल्गाए मने भिटरि मनक नजरसे हेरे बेर उ लाल घेरा फेन बिल्कुल ढुमिल हुजाए, फट्टिक ढुमिल ।

डसियामे असौं हम्रे घरे नैजैना मनसाय बनैले रहि । मै किल भर्खर काल्ह घरे देउखर जैना बाट निस्चिट हुइल रहे । डाइ बाबा कहलाँ, ‘असौं डसियक टिका नैलगैलेसे फेन भेटे हस टुँ भर चलजाउ । नै टे सालो सालो सक्कु जाने डसियम घरे गैलक असौं केउ नै जाबि टे भोहर लग्हिन ।’ मै बिना मनक अइठिर गोंइठिर हुके जैम कले रहुँ । बुवा महा ढिला टिकट कटाइ गैलक ओरस बरे मुस्किलसे कियक पछिल्कि सिट मिलल् रहे ।

बढिमे एक अठवार किल बसाइ हुइलक ओरसे सामान ढेउर नै रहे मोर । उहे मारे बुवा महि काल्हि जनैले रहिंट, मोटरसाइकिलमे कलंकीसम छोरडेना । निक्रे बेर डाइ घनु घनु उहे कहटिहि–‘मजासे जाइस कान्छि । पुगके फोन करिस ना ।’

ममिक चिट्ट नै बुझके टरे सम पठाइ अइलि । मै पहिला बार अक्केलि घरे जाइटुहुँ । नियम अनुसार टे आब अकेलि कुल घरे जैनाहा हु गैलुँ कहिके खुस हुइना चाहि मै । लकिन डुख यि बाट समझके लागटेहे कि अपन परिवारसे फोंहैटि घरे जैना फेन उ डिन कहिया आइ कहिके ।

मोर मनेम खेलल् हजार मेरिक बाट रफ्टारमे रहे कि बुवक मोटरसाइकिलिक स्पिड । एकफाले कलंकीक पुल पुग्के पटा चलल, कलंकी पुगचुक्लि कहिके । उ फेन गाडिक टिंटिंट टुंटुंटले । पुरे वाटावरनहे कनफोर बनैले रहे उ आवाज । मनैन् किल नाहि पुरे सडकहे कनबहिर बनैना मेरके गाडि चिल्लाइ भिरल रहिंट । जानो गाडि–गाडि बिच कौनो प्रटिस्पर्ढा हुइटा ।

बाबा पेट्रोल पम्प पुग्के बुवा मोटरसाइकिल रोक्ला । हमरे गाडिक अस्रा लग्लि । सवा ६ बजेक गाडि साट बज्लो पर फेन नै आइल । नेपालि टाइम कैहके ओस्टे कहाँ कैहगैल बा झे । सवा साट बजे बल्ले गाडि डेखा परल । बुवा महि मजासे चिहुराइ नैपइटि नेंगे लागल गाडि । सेवाढोक फेन नै लागे पैलुँ बुवाहे । ठोठोर चल्टि गाडिम सिउरे परल रहे महि । खलसिया कहटेहे, ‘छिटो चढ्नुस, अहिले यहाँ रोक्यो भने ट्राफिकले लाइसेन लिन्छ ।’

मै हुटमुटैटि पछिल्कि सिटमे बैठे गैलुँ । चार जाने मनै पहिलेहे बैठ रख्ले रहिंट । ओम्मेहे अटेस मटेस हुके चार जहनके बिच्चे बिच बैठे परल महि । मै जानटुहुँ चार जहनके सिटमे पाँच जहन जरुर बैठ्वाइ कहिके । आखिर उहे हुइल ।

मजासे बैठे फेन नै पैले रहुँ । एक्कासि एकठो आवाज मोर कानेम परल । कहुँसे अइलक आवाज नै रहे उ । गाडिम बज्टि रलक गिट रहे । नारायण गोपालके उहे गिट जब जब बाजेक याड आए, टब टब सुनुँ । ‘दुइटा फूल देउरालीमा… ।’

फुरे महा सुग्घुरसे गाइट बाजटहे गिट । टबे टे बाजेहे सक्कु जाने देउखरके नारायण गोपाल कहिन् । आघे पाछे सुन्टि रना उ गिट । आझ सुनेबेर बरा अनखोहर लागटेहे महि । कब ओराइ कना मेरके ।

गिट ओरैनासे पहिले गाडि मन्के डिगमिगवाइ हस लागे लागल महि । सडक खोल्टा खोल्टि टे रबे कर,े मने यि बेला गाडि नाहि मोर मन ओ मस्टिस्क डिगमिगाइटेहे । अन्टाज लगैना हो कलेसे टे किया गाडिक चक्काले मोर डिमागके चक्का बरा टेजले घुम्ना सुरु करे लागलहे फनफन फनफन । अट्रा जोरसे फनफनाइल कि महि सिढे असार डुइक घटनामे लैगैल । २०७४ असार २ मोर जिन्गिक कबो नै बिसरैना डिन ।

सुक्रबारके डिन । हम्रे सक्कु जाने बेरि खाइ बैठल रहि । डाइ खाना खौक्ना सुरु फेन नैकैले रहिट । यल टब्बेहे बुवक मोबाइलके घन्टि बज्लिन । फोन घरेसे आइल रहे अंकलके । केने अंकल का कलाँ । बुवक अनुहार एकाएक अन्ढार हु गैलिन् । अब्बे बर्टि रलक डिया एकफाले झमझमसे बुटलहस । बुवक अनुहार डेख्के हम्रिहिन पटा चलगैल पक्के कुछु नैमजा समाचार आइल बा ।

डाइ पुछक खोज्लि । बुवा एक घचिक टे टारे मुरि लगैले झोंकरैले रैहगैला, कुछु नै बोल्ला । पुस माघके जारेमे ठेठ्राइल हस बर्बट्टि ठर्ठरैटि कहलाँ, ‘कन्छु, बाजे आब हमार ठेन नै हुइट ।’

हम्रिहिन सक्कुजहन यि खबरले स्टब्ढ बनाइल । बेरि बिना खैले उठ्गैलि हम्रे । महि अभिन विस्वास नैलागटेहे । बाजे इहे अइना चुनावमे उठल रहिंट । दमके रोगि रहिट उहाँ । सारिस्सा डवाइ खाइ पर्ना । प्रचार प्रसारमे लागके खैना पिनक ठेकान नैरहिन । डौरढुप हु गैलिन् । मुख्य कारन उहे रेहे, बाजेहे टाइममे अस्पटाल नै लैगैलक ।

हम्रे हड्बडैटि गृहजिल्ला दाङदेउखर जाइक टन सामान मिलाइ लग्लि । राट हुइलक कारन टेक्सि खोजे जैना अवस्ठा फेन नै रहे । बुवा फोन कैके सिताराम अंकल ओ प्रसादु अंकलहे बलैला कलंकीसम बाइकमन छोरडेहक टन । सायड राट डस बज गैल रहे कलंकी पुगेबेर । दाङ ओर जैना गाडि सक्कु छुट रख्ले रहे । उहे मारे हमरे भैरहवासम जैना जट लास्टक गाडिम सिंउरलि । ठन्चे कुल ढिला हुजाइट टे उहो गाडि छुट्ना ढन्ढा हो जाइट । सिट नै रहे । उहेमारे बुनु डिडि मुरामे ओ बाँकि बुवा, ममि, जुनु डिडि ओ मै बोनटमे बैठ्लि । गाडि एक डेग फेन नै चले पैले रहे । पानिक रुवाइ सुरु हु गैलिस् । हाँ, फुरे उ डिन पानि फेन सोक मनाइटेहे ।

गाडि झ्यापसे ब्रेक लगाइल । मै एकफाले झस्कलुँ । मनेम टे जाम रबे कर,े पुरे जाम हुके बैठल । लकिन डगरिक जाम खुलल ओरसे डइबरवा मन्के मचाइटेहे गाडि । आझ टे नागढुंगा नांग्घके अइना टरका खल्हैया केने कब कटल पटै नै पैलुँ । एकटकले मै गाडि मनसे उप्पर बिल्गैलक पहाड हेरटु ओ टारे बहटि रलक त्रिशुली लडियाहे । मै टे हप्टा डिन रैहके देउखरसे काठमान्डु घुमजैम । मने उ पानि ? एकचो बहि टे कब्बो नै घुम्के आइ ।

कट्ना हलि आझ गाडि कुरिनटार पुगा ढारल । लाइन लग्ले केबुलकार झुरल प्रस्टसे बिल्गटा गाडिक भिट्टरसे फेन । केबुलकार सिर्फ टारक भरेमे ओहोर डोहोर करटेहे । हमार जिन्गि फेन सायड ओस्टे टे हो एकठो डोरियक भरमे । डोरिया छिंगटल टे छिंगुट गैल ।

जाम्हि टम्मेहेसे आइटा । आँख टुमक खोज्टु । टबोपर अक्को निन्ड नै आइठो । केने कब आँख टुम्लु मुग्लिन पुग्के खुलल । गाडि बाउँ पाजरसे मोरल । डाहिन पोखरा जैना डगर लागल रहे । उहे डगर टे हो जब बुवा ओ मै बाजेक भाट ओरवाके आइबेर नारायणगढ–मुग्लिन सडक पहिरोले बिस्टार हुइल बेला पाल्पा, स्याङ्जा, तनहुँ हुइटि निकरल रहे गाडि । बुडि ओ मै आइबेर मनके रोइले रहि । बुडि रोइटि पुछ्ले रहिट टबे, ‘आब कबो नै अइबे बाबु घरे ?’ मै कुछ बोल्हि नै सेक्लु । बेन आँसक खोल्हुवा बहे लागल रहे ।

डुनु पाँजरसे डबोट्वा पाके हुइ सिटमे अक्को सनस पटल नै लागटेहे । बर्बट्टि कुल निडाइक खोज्लुँ । अपसिर टे महा गहिरसे निडा गैलु काहुन । एकफाले खाना खैना ठाउँ देवदह गाडि पुगाइल टे जग्लु । मोबाइल चेक कैलुँ । डाइक डस मिसकल आ रख्ले रहे । फोन टुरुन्टे लगैलुँ । उहाँ गरियाइ हस कैलि । मै आब फोन उठैम कहिके जनैलुँ ।

गाडि मनसे उटरके डाइक ढैडेहल भुठल भाट खैलुँ । आझ गाडिक स्पिड टेज रहिस् कि महि घरे पुग्ना कौनो हटार नैहुके हो । महा हलि पुगाइहस लागटेहे । हलि पुगाइ टे बेन मौसिन घर लमही बजारसे यहोरे अर्नहवा गाउँ नैजाके सरासर अपन घर घुम्ना गाउँ जैना सोच बनाइटुहुँ ।

मने मौसिक छाइ कान्छि नानी झबाझब फोन कैके हमार यहाँ उटरे परि कहिके घोस्ले रहिंट । हुइना टे काठमान्डुसे जाइबेर जहिया फेन हम्रे ओहरे उटरि । मौसिनके घर सडके टिर हुइलक ओरसे राटके कुल पुगाए टे उटर्ना सजिल लागे । आझ फेन उहे उटरना जो योजना बनैले रहुँ । लकिन मौसम बडले हस मोर योजना फेन बडल गैल । आब सरासर घुम्ना जैना ।

भालुबाङ पुग्के अंकलहे फोन लगैले रहँु बनगाँवा चोकमे लेहे अइहो कहिके । ओ टब्बेहे सरासर घुम्ना जैना बाट जनैले रहुँ । भैया ओ कान्छि नानिहे । मनके रिसाइटिहिंट लर्का, आब डिडिसे कब्बो नै बोलब् कहिके ।

गाडिमनसे उटरलु टे अंकल मोरे अस्रा लागल रहिट । अपने पंजरे ठरहुवइले रहिट मोटरसाइकिल । हुइना टे हमार गाउँ आब चैलाहि गाविससे लमही नगरपालिका बनराखल । टौनो गाउँक हाल हेर्ना हो कलेसे अभिन उहे बा । मामान घर कुल जैबो टे अटो अंगनासम पुगाडेहठ, गाडि । हमार गाउँ महा भिट्टर हुइलक ओरसे हो कि का अटो फेन जाइक मन नै करठ । गाडि चल्ना टे डुरके बाट । मोटरसाइकिल रहुइयन मोटरसाइकिलमे, साइकिल रहुइयन साइकिलमे नै टे पैडल नेंगके पुगे परठ हमार गाउँ । घुम्ना गाउँकु नाउँ हस मन्के घुमे परठ गाउँ जाइबेर ।

एक टे सरिर ओस्टे हुलमुलाइल लागटेहे । गिट्टि बिछाइल डगरके हुके आउर जोर हिल्मिलाइटेहे बाइक । ओस्टक हिल्मिलैटि पुग् रख्ले रहि बनगाँवा स्कुल । बुवनके पहिले पह्रल स्कुल ओ अझकल अंकल ओ बरापुक पहै्रना स्कुल । बुवा फेन पत्रकार नैहुके इहें मास्टर बनल रटाँ टे सायड काठमान्डुक अनुहार डेखे नै मिलट । सायड जहिया फेन अपन गाउँक अनुहार किल हेरके चिट्ट बुझाइ परट ।

बरसमे एक फेरा किल गैलक ओरसे हो कि का गाउँक ओ मोर कौनो आट्मियटा रलक महसुस नै हुइठ । महि अभिन फेन याड बा, एकचो बुडिक संगे नेंगेबेर मोरे गाउँक मनै महि ‘यि के हुइट ?’ कैहके पुछ्लक । छिटि रहुँ टे कबो जबो मोर संगे खेले अउइया संघरियन आब टे भोज कैके लर्का फेन पा रख्ला । का जिन्गि इहे हो, भोज कैना ओ लर्का किल पैना ?

गाउँ फुरे छुछ्छे बिल्गाइटा । बिना बाजेक गाउँ । सुनसान । अंकल अंगनम पुग्के बाइक रोक्ला । बाजे कैहके चिल्लैटि जैनास मन लागटेहे । हमार घरक भिटम लिखल ‘जय गुरुदेव’ बरा सोहावन बिल्गाइटेहे । हमार बाजेक लिखल अच्छर रहे । ओठ्ठे पुग्टि साइट उ अच्छरहे सुमसुमैलु । बाजे बाँसक कलमहे मसिम बुराके कम्प्युटरमे छापल हस महा सुग्घुर अच्छर बनाइट । बाजेक संगे बाँसक कलमसे लिखक् सिख्ना मौके नै मिलल महि । आब कब्बो फेन नै मिलि ।

बुडि महि डेख्के फोहैलि । बिचारि बाजे बिना बुडि ओट्रा टिन महिनामे झुरागैल रहिट । मै उप्पर कोन्टिम जैनासे पहिले मोर नजर पोर सालिक डसियम टिका लगैलक ठाउँ हेर मारल । उहे ठाउँ जहाँ मै बाजेकसंगे आसिर्वाड लेटि टिका लगैले रहुँ । असौं टे लिल्हार फेन छुछ्छे रहि । इहे ठाउँमे बैठके बाजे महि सुनैले रहिंट गिट ‘पानी जस्तो बग्ने माया सलल बगेर गैजाला ।’ सायड गिटक लिरिक्स गल्टि रहे । ‘पानी जस्तो बग्ने जीवन सलल बगेर सलल बगेर गैजाला’ हुइना चाहि । फुरे बाजे कहाँ पुहके गैगैला । जहाँ पुहलेसे फेन बाजे हमारे ठेन कब्बु किनारा नै लग्हि ।

ओ मै फेन टे सुनैले रहुँ बाजेहे तारादेवीक गिट, ‘शुभकामना भरि हरेक स्वासमा तिम्रो दीर्घायुको कामना गर्न सकुँ म ।’ बाजे महि माफ कैडेहो, टोहार अन्टिम सासमे फेन मै डिर्घायुक सुभकामना डेहे नै सेक्लुँ ।

-भूमिका थारू

प्रकाशित मितिः   १३ असार २०८१, बुधबार ०५:०५