डीपीआर तयार, तिहारलगत्तै टेण्डर

भेरीको पानी वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा ल्याउने योजनाले सार्थकता पाउने भएको छ । बहुप्रतिक्षित भेरी पम्पिङ खानेपानी आयोजनाको निर्माण पूर्वको कामले गति लिएको हो । आयोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) तयार पारिएको छ । योसँगै आयोजनाको भौतिक संरचना निर्माणको बाटो खुलेको छ ।

विश्व बैंकको लगानीमा बन्न लागेको उक्त आयोजना निर्माणको काम छिट्टै सुरू हुने सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अध्यक्ष कुलमणि देवकोटाले जानकारी दिए । ‘प्राविधिक रिपोर्ट तयार भयो,’ उनले भने, ‘उपभोक्ताका तर्फबाट थालिएको पहलको यो ठूलो उपलब्धी हो ।’ बिहीवार खानेपानी तथा ढल व्यवस्था विभाग, सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्था र विश्व बैंकको विज्ञ टोलीबीच आयोजनाको काम अघि बढाउने विषयमा छलफल भएको उनले जनाए । डीपीआर बनेपछि विश्व बैंकले आयोजनामा लगानी गर्ने सुनिश्चित भएको देवकोटाको भनाइ छ ।

आगामी ३० वर्षसम्म बढ्न सक्ने जनसंख्यालाई आधार बनाएर सोही अनुरूपका संरचना निर्माण गर्न डीपीआर तयार पारिएको छ । विभागले पनि वीरेन्द्रनगरको खानेपानी समस्या समाधान गर्न दीर्घकालीन योजनासहित अघि बढिएको जनाएको छ । सुर्खेत उपत्यका खानेपानी संस्थाका इन्जिनियर बालाराम तिवारीले आयोजना निर्माणका लागि तिहारलगत्तै टेण्डर हुने बताए । ‘डीपीआर बनिसक्यो,’ उनले भने, ‘तिहारपछि निर्माणको प्रक्रियामा जाने तयारी छ ।’ उनका अनुसार सात अर्ब ५२ करोड लागतमा सम्पन्न हुने अनुमान गरिएको यो आयोजना निर्माण भएपश्चात् वीरेन्द्रनगरमा पाँच सय लिटर प्रतिसेकेन्ड पानी झर्ने छ ।

आयोजना सञ्चालनका लागि संघीय र प्रदेश सरकारले छुट्टाछुट्टै टेण्डर गर्नेछन् । छिटो–छरितो योजना सम्पन्न गर्न यस्तो तयारी गरिएको हो । टेण्डर भएको तीन वर्षभित्र निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । त्यसका लागि पहिलो चरणको टेण्डर कार्तिक महिनाभित्रै गर्ने तयारी थालिएको हो । संघीय खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन आयोजना सुुर्खेतका प्रमुख नारायण काफ्लेका अनुसार पहिलो चरणमा रिभर इन्टेक, पानी प्रशोधन केन्द्र, म्यान लाइन, पम्पिङ स्टेशन र अमृतडाँडामा पानी पोखरी बनाइने छ । अमृतडाँडामा तीन वटा ट्याङ्की बन्ने छन् । अमृतडाँडा उपत्यकाको दक्षिण पूर्वी भागमा रहेको अग्लो डाँडा हो । त्यहाँ १२ हजार क्यूफिट लिटरका ट्याङ्की बनाउने योजना विभागको छ । उपत्यकामा पानी ल्याइएपछि पुरानै सिस्टममा जडान गरी पानी सञ्चालन गर्ने तयारी छ ।

भेरी पुुल र झुप्रा खोलाको दोभानभन्दा झन्डै पाँच सय ७४ मिटर माथिबाट पानी ल्याउन लागिएको छ । उक्त स्थानबाट अमृतडाँडासम्म पानी ल्याउन करिब दुई अर्ब रूपैयाँ खर्च लाग्ने अनुमान विभागले यसअघि नै गरेको छ । प्राविधिकहरूका अनुसार वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा पानी ल्याउँदा सात किलोमिटर पाइपलाइन निर्माण गर्नुपर्ने हुन्छ । उपत्यकामा पानी वितरण गर्न संरचना निर्माणमा चार अर्ब बढी खर्च हुने आकलन गरिएको छ । यसअघि नै टेण्डर भइसक्ने भनिए पनि आयोजनाको डीपीआर बन्न समय लागेपछि ढिलाइ भएको हो ।

विगत पाँच वर्षयता भेरी पम्पिङ आयोजनाको चर्चा हुँदै आएको छ । कर्णाली प्रदेशको राजधानी समेत रहेको वीरेन्द्रनगरमा अहिले खानेपानी पर्याप्त छैन । हिउँदको सिजनमा पानीको हाहाकार हुुने गरेको छ । भेरी पम्पिङ आयोजना सम्पन्न भए करिब ३० वर्ष बढी समयसम्म उपत्यकालाई खानेपानी पुुग्ने अनुमान प्राविधिकहरूको छ । संघीय खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन आयोजना सुर्खेतका प्रमुख काफ्लेले यो आयोजना दीर्घकालीन सोचका साथ अघि बढाइएको जनाए ।

वीरेन्द्रनगरमा बढ्दो जनसंख्यासँगै पानीको संकट चुलिँदो छ । उपभोक्ता संस्थाले वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा खानेपानीको आपूर्ति गर्दै आएको छ । संस्थाका अध्यक्ष देवकोटाले झुप्रा बृहत् खानेपानी आयोजना बनाउँदादेखि नै भेरीको पानी नै दीर्घकालीन विकल्पको रूपमा हेरिएको बताए । उपत्यका आसपासका विभिन्न साना स्रोतबाट हाल वीरेन्द्रनगरमा करिब एक सय ६० लिटर प्रतिसेकेण्ड पानी आउँछ । माग भने दुई सय ५७ लिटर प्रतिसेकेण्डभन्दा बढी छ । आपूर्तिभन्दा माग निकै बढी रहेको संस्थाले जनाएको छ । उपत्यकामा हरेक वर्ष आठ सयदेखि एक हजारसम्म घरधुरीले धाराका लागि आवेदन दिने गरेका छन् । सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अनुसार अहिले १८ हजारभन्दा बढी घरधुरीलाई खानेपानीका धारा अपुग छन् ।

वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा हाल करिब १९ हजार धाराहरूमार्फत पानी वितरण हुँदै आएको छ । उपत्यकामा बढ्दो जनघनत्वसँगै पानीको अभाव बर्सेनि चुलिँदो छ । जसले गर्दा पानी पुुर्‍याउन हम्मेहम्मे भएको छ । गर्मीयाममा पानी आपूर्तिमा ५० प्रतिशतले कमी आउने गरेको छ । त्यतिबेला ९६ घण्टासम्मको पालो लगाएर पानी वितरण गर्ने गरिएको छ । उपत्यकावासीको खानेपानी समस्या दीर्घकालीन समाधान गर्ने एक मात्र विकल्पका रूपमा भेरी पम्पिङ आयोजना मानिएको छ । यो आयोजनालाई लगानीका हिसाबले बहुचर्चित मेलम्ची खानेपानी आयोजना पछिको दोस्रो ठूलो आयोजनाको रूपमा विभागले हेरेको छ । विश्व वैंकको विज्ञ टोलीले वीरेन्द्रनगर नगरपालिका र प्रदेशका प्रतिनिधिसँग यहाँको खानेपानी समस्याबारे जानकारी लिएको छ । उपत्यकामा मात्र नभइ वीरेन्द्रनगरका वडा नं. १४, १५ र १६ मा पनि विश्व बैंकले खानेपानी र सरसफाइका काम अघि बढाउने सन्दर्भमा छलफल थालिएको हो ।